مالی رفتاری قسمت سوم

مالی رفتاری قسمت سوم یکی دیگر از مقالات این سری است که الف بورس به شکل رایگان به شما ارائه می‌کند. توجه داشته باشید در مقاله اول به برسی کلی این تئوری پرداختیم. در مقاله دوم به تعدادی از سوگیری‌های این تئوری اشاره کردیم. البته مقدمات این تئوری‌ها در مقاله اول برسی شد. در این مقاله نیز قصد داریم تعدادی از این تئوری‌ها را موردبررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید.

سوگیری دیر پذیری در مالی رفتاری قسمت سوم

این سوگیری شناختی نوعی فرآیند ذهنی است. در طی آن فرد به دیدگاه و پیش بینی‌های خود متمسک می‌شود. در این حالت از درک اطلاعات جدید جا می‌ماند. حداقل این سوگیری واکنش کمتر به این اطلاعات است. تمسک به اطلاعات قدیمی آسان است. از آنجایی که افراد زمانی که با داده‌های پیچیده مواجه می‌شوند دچار فشار ذهنی می‌شوند؛ آسان‌ترین گزینه تمسک به اطلاعات قدیمی است.

یکی از تحقیقاتی که درباره این سوگیری انجام گرفته است فرا واکنشی سرمایه‌گذار است. این مطالعه که توسط نیکولاس باربریز، رابرت ویشنی و آندری شلیفر در سال 1997 به انجام رسید. نتایج حاکی از این است که سرمایه‌گذاران در برخی موارد به اطلاعات جدید واکنش کم و در برخی موارد عکس‌العمل زیاد نشان می‌دهند.

در صورت انتشار اخبار بد قیمت سهام کاهش می‌یابد. با این وجود این کاهش به شکل یک‌باره اتفاق نمی‌افتد. بلکه در لحظه اول سهم به شکل قابل توجه کاهش پیدا نمی‌کند. این کاهش طی چند ماه اتفاق می افتد. زمانی که سرمایه‌گذاران با اعلامیه‌های خوب یا بد مواجه می‌شوند؛ ابتدا کمتر از حد لازم به آن واکنش نشان می‌دهند. این موضوع نشان می‌دهد بازار کارایی لازم را ندارد. این واقعیت با تئوری فرو واکنشی نسبت به اخبار و اطلاعات جدید انطباق دارد.

سوگیری داشته بیش نگری در مالی رفتاری قسمت سوم

این نوع سوگیری احساسی به افراد می‌گوید زمانی که از حقوق مالکیت دارایی برخوردار هستند؛ ارزش بیشتری برای آن قائل هستند. (نسبت به زمانی که مالک آن دارایی نیستند.) این نوع سوگیری با تئوری‌های اقتصاد کلاسیک ناسازگار است. در این تئوری تأکید می‌شود تمایل فرد برای مالکیت دارایی با تمایل وی برای پرداخت هزینه آن باید یکسان باشد. روانشناسان متوجه شده‌اند حداقل قیمت پیشنهادی افراد بیشتر از حداکثر قیمت‌های خریدی است که حاضرند بابت همان کالا پرداخت کنند. مالکیت دارایی به او ارزش‌افزوده ذهنی می‌دهد. داشته بیش نگری می‌تواند در یک بازه زمانی کوتاه یا حتی بازه زمانی بلندمدت ایجاد شود.

آزمایش‌های جی آل نتسج

 جی آل نتسج در طی آزمایشاتی که انجام داد دو گروه شرکت کننده داشت. گروه اول که 76 تن بودند یک لیوان قهوه در دست گرفتند. از آن‌ها خواسته شد بعد از مشاهده تعدادی آب‌نبات پرسشنامه را تکمیل کنند. قبل از این کار این 76 نفر ترجیح داده بودند قطعات آب‌نبات و قهوه به شکل یکسان توزیع شود. پس از آزمایش 89 درصد آن‌ها نگهداری لیوان قهوه را انتخاب کردند. 

گروه دوم این آزمایش 87 نفر بودند. در این گروه نیمی قهوه و نیمی آب‌نبات داشتند. همان آزمایش اینجا هم تکرار شد با این تفاوت که آب‌نبات‌ها اعطایی بود و قهوه‌ها به‌عنوان جایگزین عرضه می‌شد. در گروه دوم 90 درصد تمایل نداشتند آب‌نبات‌ها را معامله کنند.

او از این آزمایش نتیجه گرفت افراد به زیان از دست دادن حق اولیه خود در مقایسه با سودهای چشم‌پوشی شده حاصل از به‌دست نیاوردن حق جایگزین اهمیت بیشتری می‌دهند. به نظر می‌رسد آب‌نبات‌ها و لیوان‌های قوه نسبت به یکدیگر برتری ندارند. بلکه افراد با توجه به موهبت‌های خاص خود انتخاب می‌کنند.

بسیاری از مدیران دارایی اذعان دارند بسیاری از تصمیم‌های سرمایه‌گذاران در رابطه با اوراق به ارث رسیده و هم درباره اوراق خریداری شده می‌تواند حاکی از بیش نگری باشد. 

سوگیری حساب انگاری در مالی رفتاری قسمت سوم

این سوگیری شناختی برای نخستین بار توسط تالر به جهان معرفی شد. او حساب انگاری را این‌گونه تعریف کرد:” تمایل افراد به کدگذاری، طبقه‌بندی و ارزیابی پیامدهای اقتصادی از طریق گروه‌بندی امتیازات آن‌ها در مجموعه‌ای از حساب‌های ذهنی.”

در این تعریف افراد از نظر ذهن ثروت به بخش‌های زیر تقسیم می‌شوند:

1. درآمد جاری
2. دارایی‌های فعلی
3. درآمد آتی

کشش مصرف درآمد جاری از همه بیشتر است. در صورتی که درآمد آتی محتاطانه‌تر از دیگران عمل می‌کند. تعبیر دیگری از حساب انگاری وجود دارد که نشان می‌دهد چگونه تصمیمات مالی ممکن است به شکل مشترک (مثل اینکه این تصمیمات به حساب ذهنی مشابهی مربوط هستند.) یا جداگانه ارزیابی شوند.

تحقیقات انجام گرفته در مالی رفتاری قسمت سوم

 کانمن و تورسکی در طی مطالعاتی که انجام دادند به افرادی گفتند وجوهی که قرار است بابت بلیت تئاتر جدید بپردازند که قراراست جایگزین بلیتی که قبلاً خریدار و گم کرده‌اند شود. در مرحله بعد به افراد گفته شد فرض کنند بلیت قبلی را گم نکرده‌اند. بلکه مقدار پولی معادل آن گم کرده‌اند. در نتیجه فکر خرید برای اولین بار مطرح می‌شد. در این حالت اکثر آن‌ها تصمیم به خرید بلیت گرفتند. این دو محقق نتیجه گرفتند در مورد اول افراد از دست دادن بلیت و خرید بلیت جدید را در یک حساب ذهنی قرار می‌دهند. گم کردن بلیت و خرید بلیت جدید زیان‌های متوالی است که به فرد وارد شده‌اند. بنابراین آن‌ها را در یک گروه قرار می‌دهد. بنابراین وقتی همین زیان از دو حساب متفاوت پرداخت شود؛ فرد آن را کمتر احساس می‌کند.

اصلی‌ترین مشکلات ناشی از حساب انگاری، قرار دادن دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده در طبقه‌بندی متفاوت بر اساس نوع دارایی و بدون در نظر گرفتن همبستگی میان آن‌ها است. در واقع مشکلات افراد در توجه به تعاملات موجود میان سرمایه‌گذاری متفاوت که با آن رو به رو هستند؛ آن‌ها را به سمت تشکیل پرتفوی طبقه‌ای و اهرمی می‌کشاند. هر ردیف یک هدف خاص سرمایه‌گذاری را مستقل از دیگر اهداف است. 

رفتارهای ناشی از حساب انگاری در مقاله مالی رفتاری قسمت سوم

این رفتارها همانند رفتارهایی است که در سوگیری اتکا شاهد آن هستیم. در این رفتارها می‌تواند موجب شود سرمایه‌گذاران در برابر برد پویایی که طی آن ریسک‌پذیری افراد همراه با افزایش ثروت شدت می‌یابد؛ تسلیم می‌شوند.

سرمایه‌گذارانی که با این رفتار دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ غیر عقلایی رفتار می‌کنند. چراکه نمی‌توانند با تمام پول خود به عنوان یک کالای قابل‌جایگزینی برخورد کنند. یک سرمایه‌گذاری عقلایی با هر دلار خود به عنوان یک کالای قابل‌جایگزینی که دارای ارزش مبادله است برخورد می‌کند. این فرض اگر ارزش یک دلار کاهش یابد آن هم به دلیل افزایش دلارهای سود به چالش کشیده می‌شود.

ریسک پذیری و افزایش ثروت

زیان گریزی در مالی رفتاری قسمت سوم

زیان گریزی که یک سوگیری احساسی است؛ عبارت است از تمایل افراد به پرهیز از زیان و کشش بیشتر به سمت سود است. زیان گریزی موجب می‌شود فرد خود را از دست سرمایه‌گذاری غیر سودآور حتی زمانی که خود نیز انتظار تغییر و بهبود اساسی در این سرمایه‌گذاری‌ها ندارد؛ خلاص کند. در واقع فرد آن‌قدر منتظر می‌ماند که یک سرمایه‌گذاری زیان‌دیده نتیجه معکوس دهد. در نتیجه این کار پرتفوی آن‌ها بازدهی کمتر از حالت بهینه دارد. 

در قرن بیست و یکم یک سؤال هنوز ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده بود. آن هم این بود که با در نظر داشتن اجزای ریسک خاص دو طبقه دارایی چرا در طول زمان بازده سهام دائما و مشخصاً بیشتر از بازده اوراق بهادار با درآمد ثابت بوده است؟

مطالعات جدیدتر نشان داده است صرف سالانه سهام شرکت‌های آمریکایی نسبت به اسناد خزانه از سال 1900 تا 2002 حدود 3.5 درصد بوده است. محققان گفته‌اند استفاده از ضرایب ریسک‌پذیری نسبی این معما را حل کرده‌اند. تالر و بنارتزی بر مبنای آنچه که آن را زیان گریزی نزدیک بینانه می‌نامند. راه‌حل این دو محقق بر مبنای دو استدلال بنا شده است:

زیان گریزی در مالی رفتاری قسمت سوم

سرمایه‌گذاران زیان گریز بیشتر از سود به زیان توجه می‌کنند. تخمین زده می‌شود تأثیر زیان دو برابر تأثیر سود به همان اندازه است.

فقدان آینده‌نگری

نزدیک‌بینی کم بصیرتی و کوته‌نظری دلالت دارد. به نوعی همان فقدان آینده‌نگری است.

قاعده سرانگشتی در زیان گریزی

امکان وقوع زیان به عنوان یک محرک به طور متوسط دو برابر امکان کسب سودی به همان میزان در تصمیم‌گیری افراد مؤثر است. این امکان از نظر روانی است. شخص زیان گریز می‌تواند به ازای هر دلاری که سرمایه‌گذاری می‌کند؛ حداقل دو دلار سود کند. 

شکل‌گرایی

در این نوع سوگیری یک موقعیت خاص بر اساس شکل ارائه آن واکنش‌های متفاوتی ارائه می‌دهند. در دنیای واقعی مردم منعطف هستند. یک انتظار را می‌توان به دو شکل بیان کرد:

• از بعد منافع (25 درصد بیماران با داروی XYZ بهبود خواهند یافت.)
• از بعد ضرر (75 درصد بیماران بدون داروی XYZ خواهند مرد.)

در این مورد بیشتر مردم رفتار ریسک گریز دارند. در مورد دوم اکثر مردم یک چهارچوب ضرر را اتخاذ می‌کند. بدین ترتیب بیشتر آن‌ها با رفتار ریسک‌پذیر رفتار می‌کنند. سوگیری شکل‌گرایی و زیان گریزی باهم نیز می‌توانند حادث شوند. افراد زمانی که از زیان ناراحت هستند؛ ممکن است رفتار ریسک پذیرانه داشته باشند. به همین شکل اگر تحت تأثیر سود باشند؛ خود را در معرض انتخاب‌هایی می‌بینند که ریسک بیشتری دارد. سوگیری شکل‌گرایی بر اساس نحوه تدوین سؤالات می‌گوید که سرمایه‌گذاران به رفتارهای خود پاسخ بدهند. (خودارزیابی داشته باشند.)

تغییر در مالی رفتاری قسمت سوم

دگرگون گریزی

از دیگر سوگیری‌هایی است که در مالی رفتاری قسمت سوم به شما معرفی می‌کنیم. این نوع سوگیری احساسی افراد را ترغیب می‌کند تا چیدمان گزینه‌ها را طوری انجام دهند که منجر به انتخابی شود که وضع موجود را تأیید می‌کند. این نوع سوگیری در افرادی دیده می‌شود که تغییر در پدیده‌ها را دوست ندارند. اصل علمی اینرسی تشابه فراوانی با سوگیری وضع موجود دارد. سوگیری دگرگون گریزی سرمایه‌گذاران را ترغیب می‌کند اوراق بهاداری را نگه دارند که با آن احساس الفت و آشنایی داشته باشند. یا اینکه وابستگی عاطفی به آن داشته باشند. این رفتار می‌تواند اهداف مالی را به مخاطره بیندازد.

مالی رفتاری قسمت سوم شما را با دیگر سوگیری‌ها در تئوری مالی رفتاری آشنا می‌کند. توجه داشته باشید که این مقاله دو بخش دیگر هم دارد که در الف بورس منتشر شده‌اند. همچنین در این مقاله به برسی هر کدام از این سوگیری‌ها و رفتارهایی که سرمایه‌گذاران گرفتار آن‌ها دارند پرداختیم. درصورتی که برایتان مثمر ثمر بود می‌توانید به دیگر مقالات این سایت نیز سری بزنید.