نرخ بازده سهام و همه چیز درباره آن
نرخ بازده سهام امروز یکی از مفاهیم مهم بازار سرمایه است. در بسیاری از موارد برای ارزیابی عملکرد یک شرکت از بازده سهام آن شرکت استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که این مفهوم نه تنها برای اشخاص حقوقی بسیار مهم است؛ بلکه برای اشخاص حقیقی فعال در بازار سهام نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به این مقاله می‌توان گفت بهتر است ابتدا با مفاهیمی همچون تیپ‌های شخصیتی سرمایه‌گذاران، سری مقالات مالی رفتاری قسمت اول، دوم و سوم، پارامترهای ریسک و هزینه سرمایه و… آشنا باشید. همچنین بهتر است قسمت دوم سری مقالات آموزش اقتصاد از پایه را نیز مطالعه کنید.
فهرست مطالب . . .
نرخ بازده سهام
امروزه معیارهای متفاوتی برای ارزیابی عملکرد یک شرکت وجود دارد. بستگی دارد که شما از کدام زاویه به آن شرکت نگاه می‌کنید. توجه داشته باشید که این معیارها بستگی به کاری دارد که شما می‌خواهید انجام دهید. بازده سهام یکی از نرخ‌هایی است که در بازار سرمایه به سهام‌داران برای ارزیابی عملکرد شرکت کمک می‌کند. این در حالی است که اگر یک کارگر باشید؛ میزان پرداختی حقوق می‌تواند عملکرد شرکت را برای شما ارزیابی کند. بنابراین بسیار مهم است که بدانید از کدام زاویه می‌خواهید به شرکت نگاه کنید. در ادامه این مقاله می‌خواهیم شما را با نرخ بازده سهام آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
بازده سهام از مهم‌ترین المان‌هایی است که سرمایه‌گذاران به آن توجه می‌کنند. این نرخ به تنهایی می‌تواند دارای اطلاعات ارزنده‌ای باشد که هر سهام‌داری را مجاب کند که در شرکت شما سرمایه‌گذاری کند. بنابراین توجه به این نرخ در دنیای امروز که خریدوفروش سهام رونق گرفته است؛ می‌تواند برگ برنده شما در برابر سایر شرکت‌ها باشد.
در واقع می‌توان گفت کاهش این نرخ به معنی یک زنگ خطر بزرگ برای شرکت است. با کاهش این نرخ می‌توان این طور ارزیابی کرد که شرکت موردنظر عملکرد خوبی نداشته است. به همین نسبت اگر به دنبال سرمایه‌گذاری روی شرکتی هستید؛ پیشنهاد می‌کنم ابتدا نرخ بازده سهام آن شرکت را موردتوجه قرار دهید. در صورتی که این نرخ روند افزایشی را طی کند؛ می‌توان گفت آن شرکت در وضعیت خوبی قرار گرفته است. بنابراین به‌زودی با افزایش سود سهام مواجه می‌شود.
بازده سهام برای سرمایه گذاران
می‌توان به شکل کلی گفت بازده سهام به نوعی انگیزه برای سرمایه‌گذاران است. این نرخ آن‌ها را تشویق به سرمایه‌گذاری می‌کند. بازده سهام همان پاداش برای سرمایه‌گذاران است که به آن‌ها تعلق گرفته است. منظور از بازده کل مجموعه مزایایی است که در طول سال به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد. این مزایا شامل طیف گسترده‌ای از سودها است. بنابراین هر سرمایه‌گذاری با افزایش این مزایا طبیعی است که خوشحال شود! از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش قیمت سهام در پایان سال مالی نسبت به ابتدای سال مالی موردمحاسبه
- سود نقدی ناخالص هر سهم که بر طبق مصوبه مجمع عمومی صاحبان سهام. توجه داشته باشید که این مبلغ بعد از کسر مالیات پرداخت می‌شود.
- مزایای ناشی از حق تقدم خرید سهام که قابل تقویم به ارزش است.
- مزایای ناشی از سود سهمی یا سهام جایزه
- این مزایا بستگی به بازده سهامی دارد که آن شرکت منتشر کرده است. به همین دلیل بازده سهام شرکت‌هایی که سوددهی بیشتری دارند؛ شامل مزایای بیشتری نیز می‌شود.
اجزای نرخ بازده سهام
مزایای بسیاری در طول سال به یک سهم تعلق می‌گیرد. مجموعه مزایایی که در طول سال به سهام تعلق می‌گیرد؛ به نسبت اولین قیمت سهام یا آخرین قیمت آن می‌تواند موردمحاسبه قرار گیرد. با توجه به این مورد است که نرخ بازده کل سهام موردمحاسبه قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید که این مقدار از نرخ بازده اصلی سهام بسیار مهم‌تر است. چراکه سودهای بیشتری برای شما به همراه دارد.
تفاوت نرخ
از مهم‌ترین اجزای بازده سهام، تفاوت نرخ است که برای سهام‌داران موردتوجه است. آخرین قیمت سهام در پایان سال مالی را نسبت به اولین قیمت سهام در ابتدای سال مالی در نظر می‌گیرند. تفاوت این دو قیمت، همان تفاوت نرخ است. مثبت یا منفی بودن این قیمت بسیار مهم است. با توجه به افزایش یا کاهش این مقدار، نرخ بازده کل افزایش یا کاهش می‌یابد. بنابراین می‌توان گفت تفاوت نرخ قیمت ابتدایی و انتهایی سال نقش مهمی در بازده سهام دارد.
سود نقدی ناخالص هر سهم در نرخ بازده سهام
در صورتی که سود سهام پیشنهادی ناخالص را بر تعداد سهام در تاریخ تصویب سود پیشنهادی ناخالص تقسیم می‌کنند. توجه داشته باشید که این مقدار سود نقدی ناخالص هر سهم از این رابطه به دست می‌آید. توجه داشته باشید که سود سهام پیشنهادی ناخالص در مجمع عمومی صاحبان سهام تصویب می‌شود. طبیعی است که تاریخ تصویب نیز همان تاریخ این جلسه میان سهام‌داران اصلی شرکت است.
این سود توسط هیئت مدیره پیشنهاد می‌شود. سپس توسط مجمع عمومی صاحبان سهام به تصویب می‌رسد. این سود را شرکت می‌تواند تا هشت ماه پس از تصویب سود پرداخت کند. این مدت در اصلاحیه قانون تجارت لحاظ شده است. تعداد شرکت‌هایی که پرداخت این سود را تا آخرین لحظه به تعویق می‌اندازند؛ بسیار است. به همین دلیل است که در محاسبه این سود، ارزش زمانی پول را در نظر نمی‌گیرند. این در حالی است که بر طبق قاعده، این سود باید تنزیل شود تا به ارزش فعلی سود در پایان سال مالی موردنظر دسترسی داشته باشیم.
سود نقدی ناخالص هر سهم
مزایای حق تقدم سهام در نرخ بازده سهام
راه‌های متفاوتی به منظور افزایش سرمایه وجود دارد. هر کدام از این راه‌ها مزایا و معایب مخصوص به خود را دارند. به همین دلیل است که بسیاری از این راه‌ها را سرمایه‌داران بزرگ پیشنهاد نمی‌کنند. از مهم‌ترین و بهترین راه‌های افزایش سرمایه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از محل مطالبات حال شده سهام‌داران قبلی مربوط به سود سهام شرکت
- از محل آورده‌های نقدی سهام‌داران گذشته
- از محل اندوخته‌ها و سود تقسیم نشده سال‌های گذشته
- اوراق بهادار قابل‌تبدیل و اختیار خرید سهام
- ترکیبی از موارد قبلی
حق تقدم سهام و محاسبه آن
حق تقدم سهام در رابطه مستقیم با افزایش نقدی است. در این حالت شرکت از محل آورده‌های نقدی صاحبان سهام یا مطالبات آن‌ها اقدام به افزایش سرمایه می‌کند. توجه داشته باشید که طبق قانون تجارت و اساسنامه شرکت‌ها، حق تقدم خرید سهم با سهام‌داران موجود است. در این حالت شرکت فرمی تحت عنوان پذیره‌نویسی سهم آن‌ها ارسال می‌کند. در این فرم با توجه به تعداد سهامی که سهام‌دار داشته است؛ می‌تواند تعدادی سهام خریداری نماید. این تعداد در فرم پذیره‌نویسی قید می‌شود. در این حالت سهام‌داران مدتی زمان خواهند داشت تا وجه سهامی که می‌خواهد خریداری کند را به حساب شرکت واریز کند. این مقدار برابر با قیمت پذیره‌نویسی هر سهم است. توجه داشته باشید که این مقدار کمتر از مقدار سهام در بازار سرمایه است.
خرید این گواهی نوعی اوراق بهادار است. این اوراق قابل معامله در بورس است. در بازار بورس اصطلاحات متفاوتی وجود دارد. یکی از آن‌ها مربوط به این شرایط است. به‌اصطلاح به این گواهی‌ها Rights گفته می‌شود. Rights ارزشی ناشی از تفاوت قیمت پذیره‌نویسی با قیمت بازار دارد. چراکه همان‌طور که ذکر کردیم؛ قیمت پذیره‌نویسی کمتر از قیمت بازار است. برای اندازه‌گیری این ارزش از فرمول زیر استفاده می‌شود.
SV= قیمت پذیره‌نویسی
MV= قیمت بازار سهام
حق تقدم بازده سهام
حق تقدم نیز دارای مزایای بسیاری است. با توجه به این مزایا است که سرمایه‌گذاران از این حق استفاده می‌کنند. برای محاسبه مزایای حق تقدم سهام از فرمول زیر استفاده می‌شود.
مزایای حق تقدم سهام
مزایای سهام جایزه
سود سهمی افزایش سرمایه از محل اندوخته‌های سهام‌داران تأمین می‌شود. معمولاً شرکت‌ها در زمان انقضای دوره پرداخت سود نقدی، به دلیل کاهش نقدینگی یا حفظ منابع نقدی موجود، به منظور تأمین سود نقدی متعلق به هر سهم، به جای پرداخت نقدی، اقدام به دادن سهام جایزه یا سود سهمی می‌کند. این کار یکی از راه‌های افزایش سرمایه در دنیای بورس می‌باشد. این سود از طریق مطالبات حال شده سهام‌داران در آخرین روز مهلت پرداخت سهام به سهام‌داران پرداخت می‌شود. به همین منظور است که از معادله زیر برای محاسبه مزایای سهام استفاده می‌شود. این کار می‌تواند منجر به افزایش سهام شرکت شود اما تأثیری روی حقوق سهام‌داران ندارد. با توجه به این موضوع می‌توان گفت چیزی به دارایی‌های شرکت افزوده نمی‌شود.
مزایای سهام جایزه در بازده سهام
محاسبه نرخ بازده سهام
برای محاسبه این نرخ باید تمام فرمول‌هایی که در بخش‌های قبلی مقاله ذکر کردیم را به دقت مطالعه کنید. دقت کنید که مقدار تمام این فرمول‌ها را باید به دست آورده و در فرمول زیر قرار دهید. توجه داشته باشید که این فرمول به منظور محاسبه نرخ بازده کل سهام نسبت به اولین و آخرین قیمت استفاده می‌شود.
در صورتی که در مخرج این کسر قیمت ابتدای سال مالی را قرار دهیم؛ بازده کل سال جاری به دست می‌آید. به همین نسبت اگر در مخرج این کسر قیمت پایان سال مالی را قرار دهیم؛ مقدار مفروض برای بازده سهام در سال جاری به دست می‌آید. این کار به سهام‌داران کمک می‌کند محاسبه کنند آیا برایشان سودمند است که این سهام را نگه دارند. توجه کنید که عوامل بسیاری در این محاسبه تأثیر گذارند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعداد سهام شرکت قبل از افزایش سرمایه و در ابتدای سال مالی
- تعداد سهام شرکت در انتهای سال مالی و بعد از افزایش سرمایه
- تعداد سهام افزایش‌یافته با در نظر گرفتن پاسخ سؤالات زیر:
o چقدر از محل آورده نقدی است؟
o چقدر از محل اندوخته‌ها یا سود انباشته است؟
- قیمت سهام در ابتدای سال مالی
- سود نقدی ناخالص هر سهم
نرخ بازده سهام یکی از مهم‌ترین نرخ‌هایی است که در بازار سهام استفاده می‌شود. این نرخ موردتوجه سهام‌داران است چراکه مزایای بسیاری برای آن‌ها به همراه دارد. دقت کنید که محاسبه نرخ بازده فرمول‌های بسیاری دارد که در انتها تمام مقادیر در آخرین فرمول جای می‌گیرد. برای فهم بهتر این مقاله باید مقالات دیگر الف بورس را نیز مطالعه کرده باشید. پیشنهاد ما کارکرد نهادهای مالی، انواع ریسک اوراق بهادار با درآمد ثابت، تفاوت سهام عادی و ممتاز و… است.
