اثر فومو (ترس از دست دادن) بر رفتار سرمایه‌گذاران

دسته بندی :روانشناسی بازار 1 شهریور 1403

مقدمه

در دنیای سرمایه‌گذاری، همه ما با واژه‌های مختلفی مواجه می‌شویم که هرکدام معنا و تأثیر خاصی بر رفتار و تصمیم‌گیری ما دارند. یکی از مفاهیمی که در سال‌های اخیر به‌ویژه در بازارهای مالی دیجیتال مورد توجه قرار گرفته است، مفهوم فومو (ترس از دست دادن) (Fear of Missing Out – FOMO) است. این پدیده روان‌شناختی در میان سرمایه‌گذاران نه‌تنها بر تصمیم‌گیری‌هایشان تأثیر می‌گذارد، بلکه به‌طور کلی بر روند بازارهای مالی و رفتارهای جمعی نیز اثرگذار است.

تعریف فومو (FOMO)

فومو، مخفف عبارت “Fear of Missing Out”، به احساس ترس و اضطرابی اطلاق می‌شود که فرد به دلیل از دست دادن یک فرصت احتمالی در حال حاضر یا آینده تجربه می‌کند. این احساس معمولاً ناشی از مشاهده‌ی موفقیت‌ها و سودهای دیگران است. به عبارت دیگر، وقتی فردی شاهد کسب سودهای چشمگیر دیگران در بازارهای مالی است، ممکن است تحت تأثیر فومو قرار گرفته و به طور عجولانه وارد بازار شود تا مبادا فرصت سودآوری را از دست دهد.

فومو معمولاً در شرایطی تشدید می‌شود که بازار در یک روند صعودی باشد و قیمت‌ها به‌سرعت در حال افزایش باشند. در این شرایط، افراد از ترس اینکه ممکن است فرصت بزرگ سرمایه‌گذاری را از دست بدهند، حتی بدون تحلیل کافی وارد بازار می‌شوند. این احساس ممکن است به‌خصوص در میان سرمایه‌گذاران تازه‌کار و کم‌تجربه قوی‌تر باشد.

اثرات روان‌شناختی فومو بر رفتار سرمایه‌گذاران

فومو یک پدیده روان‌شناختی قدرتمند است که به‌طور مستقیم بر تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد. در این بخش به بررسی برخی از اثرات روان‌شناختی فومو بر سرمایه‌گذاران می‌پردازیم:

1. تصمیم‌گیری‌های عجولانه

یکی از مهم‌ترین اثرات فومو، تصمیم‌گیری‌های عجولانه و بدون تحلیل کافی است. سرمایه‌گذاران تحت تأثیر فومو ممکن است بدون در نظر گرفتن تحلیل‌های فنی یا بنیادی، تنها به دلیل ترس از دست دادن فرصت وارد بازار شوند. این تصمیمات عجولانه می‌توانند به ضررهای بزرگی منجر شوند، زیرا بدون تحلیل دقیق و کافی، احتمال اشتباه در انتخاب زمان ورود یا انتخاب دارایی مناسب بیشتر می‌شود.

2. تمایل به پیروی از جمع

فومو اغلب باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران تمایل به پیروی از جمع و تقلید از رفتارهای دیگران پیدا کنند. وقتی تعداد زیادی از افراد به سمت یک دارایی خاص هجوم می‌برند، سرمایه‌گذاران تحت تأثیر فومو نیز ممکن است احساس کنند که باید همان کار را انجام دهند تا از جمع عقب نمانند. این پدیده، که به “رفتار گله‌ای” معروف است، می‌تواند بازارها را به سمت نوسانات شدید و حباب‌های قیمتی سوق دهد.

3. ناتوانی در مدیریت ریسک

فومو می‌تواند قدرت تصمیم‌گیری منطقی سرمایه‌گذاران را تضعیف کند و باعث شود که آن‌ها در مدیریت ریسک‌های خود ناکام بمانند. تحت تأثیر این احساس، سرمایه‌گذاران ممکن است ریسک‌های بیشتری را بپذیرند و از اصول مدیریت سرمایه فاصله بگیرند. برای مثال، ممکن است سرمایه‌گذار بدون تعیین حد ضرر یا بدون توجه به استراتژی‌های خروج، تنها به امید کسب سود بیشتر وارد بازار شود.

فومو در بازارهای مالی: نمونه‌های واقعی

فومو تنها یک مفهوم نظری نیست؛ بلکه در واقعیت و در بازارهای مالی جهانی به وضوح قابل مشاهده است. در ادامه به بررسی چند نمونه واقعی از تأثیر فومو بر بازارهای مالی می‌پردازیم.

1. بازار بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال

یکی از بارزترین نمونه‌های فومو در سال‌های اخیر، بازار ارزهای دیجیتال و به‌ویژه بیت‌کوین است. در دوره‌های مختلف، به ویژه در سال‌های 2017 و 2021، قیمت بیت‌کوین به سرعت افزایش یافت و افراد زیادی تحت تأثیر فومو وارد بازار شدند. این احساس باعث شد که بسیاری از سرمایه‌گذاران، بدون داشتن دانش کافی و تنها به دلیل ترس از دست دادن فرصت، در اوج قیمت‌ها بیت‌کوین خریداری کنند. در بسیاری از موارد، این سرمایه‌گذاران پس از افت قیمت‌ها دچار ضررهای بزرگی شدند.

2. بازار سهام و حباب دات‌کام

یکی دیگر از مثال‌های معروف، حباب دات‌کام در اواخر دهه 1990 است. در این دوره، بسیاری از سرمایه‌گذاران تحت تأثیر فومو به خرید سهام شرکت‌های فناوری اطلاعاتی پرداختند، حتی بدون تحلیل دقیق از وضعیت مالی این شرکت‌ها. نتیجه این حباب، سقوط شدید قیمت سهام بسیاری از این شرکت‌ها و از بین رفتن سرمایه‌های عظیمی بود.

چگونه از اثرات منفی فومو جلوگیری کنیم؟

فومو به‌عنوان یک پدیده روان‌شناختی قوی می‌تواند تأثیرات مخربی بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران داشته باشد. اما با آگاهی و به‌کارگیری استراتژی‌های مناسب می‌توان از اثرات منفی آن جلوگیری کرد. در ادامه به بررسی چند راهکار برای مقابله با فومو می‌پردازیم:

1. آموزش و افزایش آگاهی

یکی از مهم‌ترین راهکارها برای مقابله با فومو، افزایش آگاهی و دانش سرمایه‌گذاران است. سرمایه‌گذاران باید با مفاهیم پایه‌ای بازارهای مالی و اصول تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی آشنا شوند. این دانش به آن‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات خود را بر اساس تحلیل و استدلال منطقی اتخاذ کنند و تحت تأثیر احساسات و هیجانات قرار نگیرند.

2. تعیین استراتژی‌های مشخص

داشتن یک استراتژی مشخص و مدون برای سرمایه‌گذاری می‌تواند از اثرات منفی فومو جلوگیری کند. سرمایه‌گذاران باید قبل از ورود به بازار، استراتژی‌های خود را مشخص کنند و به آن‌ها پایبند باشند. این استراتژی‌ها شامل تعیین میزان ریسک قابل تحمل، تعیین حد سود و حد ضرر و برنامه‌ریزی برای زمان خروج از بازار است.

3. تمرکز بر اهداف بلندمدت

یکی دیگر از راهکارهای موثر برای مقابله با فومو، تمرکز بر اهداف بلندمدت سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاران باید به یاد داشته باشند که بازارهای مالی به‌طور طبیعی نوساناتی دارند و سودهای کوتاه‌مدت همیشه تضمین‌شده نیست. با تمرکز بر اهداف بلندمدت و عدم پیگیری بیش‌ازحد تحرکات کوتاه‌مدت بازار، سرمایه‌گذاران می‌توانند از اثرات منفی فومو دوری کنند.

4. مدیریت احساسات و روان‌شناسی سرمایه‌گذاری

فومو یک پدیده روان‌شناختی است، بنابراین مدیریت احساسات نقش بسیار مهمی در جلوگیری از اثرات منفی آن دارد. سرمایه‌گذاران باید با تمرین تکنیک‌های مدیریت استرس و تقویت ذهنیت مثبت، احساسات خود را کنترل کنند و تصمیمات خود را بر اساس تحلیل و منطق اتخاذ کنند، نه بر اساس ترس و اضطراب.

نتیجه‌گیری

فومو یا ترس از دست دادن، یکی از قدرتمندترین احساسات در میان سرمایه‌گذاران است که می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های آن‌ها تأثیر بگذارد. این احساس به‌ویژه در بازارهایی با نوسانات بالا، مانند ارزهای دیجیتال و بازار سهام، بسیار شایع است. بااین‌حال، با آموزش، داشتن استراتژی مشخص و مدیریت احساسات، می‌توان از اثرات منفی فومو جلوگیری کرد و به‌طور هوشمندانه در بازارهای مالی فعالیت کرد.