کارایی بازار سرمایه دومین قسمت مفاهیم بازارها و نهادهای مالی

یکی از مباحث مهم در علم اقتصاد بازارهای مالی و نهادهای مالی می‌باشند. زمانی که در اینترنت در حال گشت و گزار هستید می‌توانید به خوبی تعدادی مقاله در این زمینه پیدا کنید. مهم این است که بسیاری از این مقالات با دریافت هزینه از شما است اما آنچه که می‌خواهید را به شما نمی‌دهد. در سری مقالات مفاهیم بازارها و نهادهای مالی در قسمت اول به مفاهیم اصلی پرداختیم. امروز از این سری مقالات شما را با کارایی بازار سرمایه آشنا می‌کنیم. تا انتها با ما بمانید.

نظریه کارایی بازار سرمایه

زمانی که در بازار سرمایه کارایی بیابید؛ قیمت اوراق بهادار به درستی تعیین می‌شود. اختصاص سرمایه نیز که مهم‌ترین بخش تولید است به شکل بهینه انجام می‌شود. در دنیای بازارهای مالی سه نوع کارایی وجود دارد:

کارایی تخصیصی

این نوع کارایی به منظور برسی نحوه اختصاص دادن منابع می‌پردازد. این کارایی مشخص می‌کند آیا سرمایه به سودآورترین فعالیت ممکن رسیده است یا خیر. اختصاص سرمایه زمانی به درستی انجام شده است که شرکت‌هایی که فرصت سرمایه‌گذاری در اختیار دارند سرمایه موردنیاز خود را به درستی تأمین کنند. در این شرکت‌ها آن بخش‌هایی که کارایی و بازدهی کمتری دارند باید از سرمایه محروم شوند.

کارایی عملیاتی

در کارایی عملیاتی به برسی تسهیل و سرعت مبادلات در بازار پرداخته می‌شود. از این طریق امکان ملاقات فروشنده و خریدار نیز وجود دارد. کارایی عملیاتی موجب افزایش سرعت نقد شوندگی دارایی‌ها و کاهش هزینه معادلات می‌شود. کارایی عملیاتی به طور کلی موجب کارایی بازار سرمایه خواهد شد.

کارایی اطلاعاتی

کارایی اطلاعاتی مفهومی نسبتاً بیشتر دارد. وجود اطلاعات کافی از بازار و انعکاس به موقع و سریع آن بر قیمت اوراق بهادار ارتباط نزدیکی با کارایی بازار دارند. در بازارهایی که کارا باشند؛ اطلاعات به سرعت گسترش یافته و بر قیمت‌ها تأثیر می‌گذارند. در بازاری که دارای کارایی اطلاعاتی باشد قیمت‌ها به‌سرعت متناسب با جهت اطلاعات می‌شوند. در صورتی که بازار نسبت به جدیدترین اطلاعات متفاوت باشد و عکس‌العمل خوبی نشان ندهد؛ بازار کارایی اطلاعاتی نخواهد داشت.

ویژگی‌ها و مضرات کارایی بازار سرمایه

در ابتدا باید به برسی مفهوم بازار سرمایه کارا بپردازیم. بازار سرمایه به مکانی می‌گویند که قیمت جاری اوراق بهادار نشان دهنده کلیه اطلاعات مختص به اوراق است. از مفروضات این بازار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اکثر افرادی که در این بازار کار می‌کنند به دنبال حداکثر کردن سود هستند. آن‌ها دارایی‌های مالی موجود در بازار را مستقل از یکدیگر ارزش‌گذاری می‌کنند.
2. اطلاعات جدید به شکل مستقل و تصادفی منتشر می‌شود. زمان‌بندی انتشار اخبار مستقل از دیگران است.
3. در زمان انتشار اطلاعات جدید سهام‌داران برآوردهای خود نسبت به قیمت سهام را به روز می‌کنند.
4. بازدهی موردنظر سرمایه‌گذاران شامل ریسک اوراق بهادار نیز هست.

سطوح مختلف کارایی بازار سرمایه

نظریه کارایی بازار سرمایه

ضعیف

این سطح به ما می‌گوید قیمت فعلی اوراق بهادار نشان دهنده تمامی اطلاعات جاری بازار نیست. سرمایه‌گذاران در این میان نمی‌توانند به سودی بیشتر از تحلیل گران تکنیکی برسند.

نیمه قوی

این سطح می‌گوید قیمت فعلی اوراق بهادار نشان دهنده اطلاعات اختصاصی (بنیادی) شرکت است. در این حالت سرمایه‌گذاران نمی‌توانند به سودی بیشتر از تحلیل گران بنیادی دست پیدا کنند.

قوی

این سطح می‌گوید قیمت جاری اوراق بهادار شامل تمامی اطلاعات از قبیل جاری، اختصاصی و محرمانه است. در این حالت است که سرمایه‌گذاران می‌توانند به سودی بیشتر از افرادی که از اطلاعات محرمانه خبر دارند برسند. دقت داشته باشید که این سطح، کارایی بازار در سطوح ضعیف و نیمه قوی را در بر دارد.

آزمون‌های کارایی بازار سرمایه

آزمون‌های در سطح ضعیف

دو آزمون استقلال که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم نشان دهنده سطح کارایی ضعیف می‌باشند. 1. آزمون گردش: این آزمون به برسی تغییرات قیمتی فارغ از مثبت یا منفی بودن آن‌ها می‌پردازد. 2. آزمون‌های خودهمبستگی: این آزمون به برسی معنی‌دار بودن مثبت و منفی بازه در طی بازه زمانی می‌پردازد.

آزمون‌های در سطح نیمه قوی

برای برسی این آزمون‌ها ابتدا باید بازده سهام را با توجه به تأثیرات ریسک و بازده بازار برسی کنیم. مطالعات مقدماتی در این زمینه متصور بود اما برای مطالعات بعدی تأثیر ریسک بازار و تأثیر آن بر بازده قیمت سهام در نظر گرفته می‌شود. دقت داشته باشید که آزمون‌هایی که در این سطح انجام می‌شود؛ به پیش‌بینی نرخ بازده با استفاده از متغیرهای متفاوت و تأثیر وقایع متفاوت بر قیمت سهام می‌پردازد. از مهم‌ترین این وقایع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعدیل غیرمنتظره سود سهام شرکت‌ها
• مطالعات قدیمی نظیر تأثیر تعطیلات و IPO
• رابطه P/Eو بازده شرکت‌ها
• بازده شرکت‌های کوچک و ازقلم‌افتاده
• نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و تأثیر آن بر بازدهی‌های غیرعادی

آزمون‌های در سطح قوی

این آزمون برای برسی تأثیر اطلاعات محرمانه بر قیمت سهام، اطلاعات عملکرد سرمایه‌گذاران حرفه‌ای همچون مدیران صندوق و تحلیل گران مالی و در نهایت تحلیل اینکه آیا این گروه از افراد با توجه به اطلاعاتی که در دست داشتند؛ توانستند سود بیشتری نسبت به دیگران به دست آورند یا خیر.

نتایج آزمون‌های کارایی بازار سرمایه

بیشتر این آزمون‌ها کارایی در سطح ضعیف را بازتاب می‌دهند. بسیاری از آزمون‌های صورت گرفته در سطح نیمه قوی نیز نتایج متفاوتی داشتند. به طوری که برخی آزمون‌ها این سطح را تأیید و برخی آن را رد کردند. آزمون‌هایی هم که سطح قوی را تأیید کردند؛ می‌گویند که متخصصین و افراد دارای اطلاعات محرمانه، بازده بالاتری نسبت به دیگران به دست آوردند.

مالی رفتاری و انحرافات مالی

مالی رفتاری

مالی رفتاری یکی از شاخصه‌هایی است که به برسی رفتار سرمایه‌گذاران می‌پردازد. از سویی دیگر این شاخص میزان ارزش‌گذاری نادرست صورت گرفته توسط سرمایه‌گذاران را توضیح می‌دهد. این شاخص همچنین موارد خلاف قاعده که منجر به نقض کارایی در بازار سرمایه می‌شود را بیان می‌دارد. 

انحراف ناشی از تمرکز بیش از واقع

درباره شرکت‌هایی که رشد بالا دارند ممکن است تحلیل گران به اخبار مثبت وزن بیشتری در مقایسه با اخبار بد بدهند. اخبار مثبت موجب سودآوری و اخبار منفی موجب کاهش سودآوری می‌شوند.

انحراف ناشی از تأیید اطلاعات در کارایی بازار سرمایه

اطلاعاتی که به سرمایه‌گذاران بگوید تصمیم آن‌ها درست بوده است برایشان مطلوب و قابل پسند است. در صورتی که اگر به اخبار دیگر واکنش درستی نشان ندهند؛ ممکن است تصمیم خوبی نگیرند.

انحراف ناشی از بدتر کردن شرایط

فرض کنید شرکتی که سهام آن را خریداری کرده‌اید دچار سقوط سوددهی شده است. در این حالت دو راه وجود دارد. از بازار خارج شوید یا دوباره سهام همان شرکت را خریداری کنید. زمانی که در بورس تجربه داشته باشید خواهید دانست که راه اول صحیح‌تر است. در این میان اما افرادی هستند که دوباره سهام همان شرکت را خریداری می‌کنند. این افراد به جای اینکه اشتباه خود را قبول داشته باشند؛ به اطلاعات جدید وزن بیشتری می‌دهند. همین باعث یکی از 95 دلیل زیان در بورس ایران است.

بازارها و نهادهای مالی یکی از سری مقالاتی بود که الف بورس به شما به رایگان ارائه کرد. این سری مقالات با بخش دوم آن یعنی کارایی بازار سرمایه خاتمه می‌یابد. توصیه ما به افرادی که می‌خواهند در آزمون CFA شرکت کنند این است که از بخش اول این سری مقالات آن را مطالعه کنند. از دیگر مقالاتی که در این سایت منتشر شده می‌توان به بنیادهای مالی مؤثر بر اقتصاد انگلستان و استرالیا اشاره کرد.