مالی رفتاری قسمت دوم
فهرست مطالب ...
مالی رفتاری مفهوم گسترده‌ای است. به شکلی که الف بورس در این زمینه دو مقاله تا کنون به شما ارائه کرده است. قسمت اول مالی رفتاری به برسی کلیات و اقتصاد نئوکلاسیک پرداخت. در مالی رفتاری قسمت دوم به مفهوم‌های گسترده‌تری از این تئوری بزرگ می‌پردازیم. همچنین تعدادی از تحقیقات انجام گرفته در این زمینه را برسی می‌کنیم. با توجه به اینکه اقتصاد علم بسیار گسترده‌ای است؛ توصیه می‌شود قبل از مطالعه مقالات مالی رفتاری؛ به مطالعه پارامترهای ریسک و سرمایه، مدل‌های ریسک و نرخ بهره بپردازید.
فرا اعتمادی مالی رفتاری قسمت دوم
فرا اعتمادی به معنی اعتماد بدون پایه و اساس به توانایی‌های شناختی، قضاوت‌ها و استدلال‌های شناختی خود است. بسیاری از افراد هستند که به اصطلاح اعتماد به عرش دارند! آن‌ها درباره توانایی‌های خود در پیش‌بینی و دقت اطلاعاتی که در اختیار دارند؛ برآورد بیش‌ازاندازه دارند. بسیاری از ایرانیان به این بیماری مبتلا هستند. آن‌ها خود از آنچه که هستند باهوش‌تر می‌پندارند. به همین اساس بر این باورند که اطلاعات بهتری نیز در اختیار دارند.
فرا اعتمادی همانند بسیاری از ویژگی‌ها رفتارهای متفاوتی را در پی دارد. سرمایه‌گذارانی که بیش‌ازاندازه به خود اعتماد دارند؛ توانایی خود را در ارزیابی سرمایه‌گذاری بیش‌ازاندازه تخمین می‌زنند. این رفتار موجب می‌شود که اطلاعات منفی را نادیده بگیرند. این افراد معمولاً معاملات پرحجمی انجام می‌دهند. همچنین اعتقاد دارند اطلاعاتی که در اختیار دارند ویژه است. این افراد معمولاً معاملات زیاد و پرحجمی انجام می‌دهند. این کار در بلندمدت موجب کاهش بازدهی می‌شود.
افرادی که دچار فرا اعتمادی هستند به تاریخچه عملکرد خود در این بازار بی‌توجه هستند. قدرت ریسک‌پذیری آن‌ها افزایش می‌یابد. به همین از استفاده از پرتفوی متفاوت اجتناب می‌کنند. بسیاری از آن‌ها حتی نمی‌دانند بیشتر از آنچه می‌توانند ریسک‌پذیر هستند!
در مالی رفتاری قسمت دوم تحقیقاتی که درباره فرا اعتمادی انجام رسیده است را باهم برسی می‌کنیم.
فرا اعتمادی
فرضیات تأیید شده ادون و گراویس
این فرضیات توسط آزمون‌های آماری تأیید شده‌اند. به همین دلیل می‌توان به آن‌ها استناد کرد. در این فرضیه به مواردی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم برخورد می‌کنید.
معمولاً پس از دوره‌ای رونق عمومی فضایی شکل می‌گیرد که در آن حجم معاملات بیشتر از آنچه باید می‌شود. این روند نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران به خود اعتمادی مفرط (فرا اعتمادی) دچار شده‌اند. توجه داشته باشید که در این دوران سود به دست آمده از معاملات کمتر از همیشه است. این فرضیه ثابت شده می‌گوید معامله گران جوان و موفق بیشتر دچار فرا اعتمادی می‌شوند. همچنین آن‌ها بیشتر معامله می‌کنند.
پیشنهاد ما
سرمایه‌گذاری امری است که ریسک‌پذیری شما را طلب می‌کند. در این میان اما باید درباره هر سرمایه‌گذاری بعد از آن یک ارزیابی داشته باشید. سؤالات زیر باید در این تجزیه‌وتحلیل مورد ارزیابی قرار گیرند:
- کجاها پول ساخته‌اید؟
- پول خود را کجاها از دست داده‌اید؟
- آیا برای خرید یک سهم به موقع اقدام کرده‌اید؟
- آیا بازار همزمان حرکت رو به بالا داشته است؟
- اشتباهتان کجا بوده است؟
یکی دیگر از پیشنهاداتی که می‌توانیم به شما سرمایه‌گذاران عزیز داشته باشیم این است که نسبت به سرمایه‌گذاری خود واقع‌گرایانه نگاه کنند. توجه کنید که تجزیه‌وتحلیل پس از رویداد یکی از مهم‌ترین و بهترین روش‌های یادگیری چیدمان سرمایه‌گذاری است. همچنین این روش به شما در دید واقع‌گرایانه‌تر به بازار کمک می‌کند. درست است که اشتباهاتی در گذشته داشته‌اید که ترسناک است اما این ترس نباید مانع حرکت شما شود. ما خوب می‌دانیم مارگزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد! همچنین می‌دانیم از یک سوراخ دو بار گزیده شدن اصلاً درست نیست! بنابراین بهتر است فرا اعتمادی را برای معاملات بعدی کنار بگذارید.
نما گری در مالی رفتاری قسمت دوم
نما گری یکی دیگر از سو گیری‌هایی است که مالی رفتاری آن را ابداع کرده است. نوع این سوگیری شناختی است. شاید ندانید که هرلحظه در حال طبقه‌بندی اطلاعات برای یادگیری بهتر هستید. زمانی هم که انسان‌ها با چیز جدید مواجه می‌شوند تلاش می‌کنند آن را با طبقه‌بندی گذشته خود تطبیق دهند. این کار تا ابد ادامه دارد! در بازار واقع‌گرایانه چیزهایی وجود دارد که مقیاس‌پذیر هستند اما شدیداً با یکدیگر متفاوت هستند. در چنین مواردی طبقه‌بندی اطلاعات گذشته شما را به اشتباه می‌اندازد.
انواع سوگیری نما گری سرمایه‌گذاران حقیقی
قصور پایه گزینی
سرمایه‌گذاران تلاش می‌کنند موفقیت‌آمیز بودن یک سرمایه‌گذاری را از طریق قرار دادن آن در یک جدول طبقه‌بندی آشنا و قابل درک تعیین کنند.
قصور اندازه نمونه
سرمایه‌گذاران تمایل دارند هنگام قضاوت و ارزیابی احتمال وقوع یک پیامد خاص به اندازه‌های نمونه قصور توجه بسیاری داشته باشند. اکثر سرمایه‌گذاران نمونه کوچکی را به اندازه کل جامعه می‌بینند. این پدیده را قانون اعداد کوچک می‌نامند. این افراد با داشتن اطلاعات اندک و به سرعت اقدام به فرضیه‌سازی می‌کنند. در حالی که یک نمونه کوچک در بسیاری از موارد نمی‌تواند نماینده یک جامعه بزرگ‌تر باشد.
اتکاء و تعدیل در مالی رفتاری قسمت دوم
این نوع سوگیری شناختی است. برای تخمین اولیه بسیاری از ما ابتدا یک عدد را بنا قرار می‌دهیم. این رقم همان نقطه اتکا است. افراد بدون توجه به کیفیت اتکا اقدام به تعدیل مثبت یا منفی این عدد می‌کنند. تجربه نشان داده است که این کار عاقبت خوبی ندارد.
در صورتی که از شما بپرسند جمعیت کانادا بیشتر از بیست میلیون نفر است یا کمتر از آن چه پاسخی می‌دهید؟ در صورتی که این سؤال را از شما بپرسیم احتمال اینکه بگویید جمعیت کانادا نزدیک بیست میلیون نفر است بسیار بیشتر است.
سرمایه‌گذاران عقلایی معمولاً بدون سوگیری عمل می‌کنند. آن‌ها با اطلاعات جدید کار می‌کنند. همچنین نقاط از پیش تعیین شده را در تصمیم‌گیری خود دخالت نمی‌دهند. سوگیری اتکا و تعدیل موجب می‌شود سرمایه‌گذاران از پشت یک جفت لنز تاب‌دار بازار را مشاهده کنند.
رفتارهای ناشی از اتکاء و تعدیل
سوگیری اتکاء و تعدیل که در بخش قبلی مقاله مالی رفتاری قسمت دوم به آن اشاره کردیم رفتارهایی در پی دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
سرمایه‌گذاران و تحلیل گران در مواجهه با اطلاعات جدید، تخمین‌های بسیار نزدیک به برآوردهای اولیه انجام می‌دهند. زمانی که سرمایه‌گذاری برای مثال برآورد کرده است که سود یک سهم در سال آینده دو دلار است؛ زمانی که شرکت عملکرد خوبی از خود نشان نمی‌دهد؛ سرمایه‌گذار این رقم را تعدیل می‌کند.
تحقیقات بسیاری در زمینه سوگیری ناشی از اتکاء و تعدیل انجام گرفته است. یکی از این تحقیقات در سال 1987 توسط محققین دانشگاه آریزونا، نورث کرافت و نی آل انجام گرفت. در این تحقیق از گروهی از افراد حرفه‌ای مسکن خواسته شد تا با استفاده از رقمی که در شروع به آن‌ها اعلام می‌شود؛ ارزش یک ملک را برآورد کنند. نتیجه این تحقیق این بود که هرچه درخواست فروشنده بیشتر باشد؛ تخمین‌های انجام شده نیز بالاتر خواهد بود.
آشنا گرایی
نوع دیگری از سوگیری‌های شناختی آشنا گرایی است. سوگیری آشنا گرایی یک قاعده سرانگشتی یا میان‌بر ذهنی است. این نوع سوگیری موجب می‌شود افراد احتمال وقوع یک پیشامد را بر اساس میزان رواج آن در زندگی و تجربیات خود تخمین بزنند. افرادی که در معرض سوگیری آشنا گرایی هستند؛ تخمین احتمالات هرچند پیچیده را به‌راحتی انجام دهند. به مثال زیر توجه کنید.
اکثر مردم فکر می‌کنند تعداد افرادی که براثر حمله کوسه از دنیا می‌روند؛ بیشتر از افرادی است که از برخورد قطعات هواپیمای در حال سقوط می‌میرند! این در حالی است که احتمال مورد دوم حداقل 30 درصد بیشتر است! حمله کوسه شایع‌تر به نظر می‌رسد چراکه کوسه ترس بیشتری در دل مردم می‌اندازد. همچنین می‌توان رسانه‌ها را دلیل این تخمین اشتباه دانست. قاعده سرانگشتی آشنا گرایی قضاوت‌ها و ارزیابی‌هایی را موجب می‌شود که با اطلاعات در دسترس و ساده باشد. این اطلاعات لزوماً درست یا کاملاً عینی و واقعی نیستند.
پیشنهاد ما
در زمان انتخاب سرمایه‌گذاری ضروری است که به اثرات آن توجه کنید. گاداروسکی در سال 2001 تحقیقی درباره رابطه میان بازدهی سهام و پوشش خبری رسانه انجام داد. او دریافت سهامی که بیشتر موردتوجه رسانه‌ها است؛ دو سال بعد از اخبار، نسبت به متوسط بازار بازدهی کمتری خواهد داشت. افراد عموماً تحت تأثیر وقایع زمان حال قرار می‌گیرند. سوگیری آشنا گرایی موجب می‌شود که به وقایع امروز چه مثبت و چه منفی بیش‌ازحد واکنش نشان دهیم. حباب شرکت‌های فناوری که در دهه 1990 ایجاد شده بود مثال خوبی در این باره است.
خود اسنادی
نوع دیگر سوگیری شناختی که در مقاله مالی رفتاری قسمت دوم به آن می‌پردازیم خود اسنادی است. این نوع سوگیری می‌گوید افراد عموماً تلاش می‌کنند تقصیر شکست‌ها را گردن عوامل بیرونی بیندازند. در حالی که موفقیت‌ها را حاصل عوامل درونی خود می‌دانند. این نگرش را می‌توان در هر جا مشاهده کرد. در ادامه به دو دلیل این نگرش غیرواقعی که به سرمایه‌گذاران آسیب می‌رساند اشاره می‌کنیم.
افرادی که نمی‌توانند اشتباهات خود را درک کنند؛ نمی‌توانند از آن‌ها درس بگیرند.
سرمایه‌گذارانی که در زمان نتایج خوب خود را بیش‌ازاندازه تحسین می‌کنند؛ ممکن است به شم اقتصادی خود بیش‌ازاندازه مطمئن شوند که این در آینده مشکل‌ساز است.
خود اسنادی در مالی رفتاری قسمت دوم
رفتارهای ناشی از سوگیری خود اسنادی
این سوگیری اغلب سرمایه‌گذاران را به انجام معاملات بیش‌ازاندازه تشویق می‌کند. زمانی که سرمایه‌گذار تصور کند که موفقیت او تنها حاصل پشتکار و بینش اقتصادی خود اوست و شانس نبوده است؛ معاملات خود را زیاد می‌کند. ادامه این رفتار زیان‌بار است. این سوگیری همچنین افراد را به سمت آنچه دوست دارند بشنوند می‌کشد. به این معنی که اطلاعاتی را دریافت می‌کنند که دوست دارند دریافت کنند.
توان پنداری در مقاله مالی رفتاری قسمت دوم
این نوع سوگیری شناختی گرایشی را در انسان تقویت می‌کند که می‌گوید افراد می‌توانند پیامدها را کنترل کرده یا دست‌کم بر آن‌ها تأثیر بگذارند. این سوگیری در قمارخانه‌ها بسیار دیده می‌شود. تحقیقات ثابت کرده است در تاس بازی هنگامی که افراد در تلاش برای رسیدن به شماره‌ای بالاتر با قاطعیت بسیار بیشتری تاس می‌ریزند.
آلن لاگر عضو دپارتمان روانشناسی دانشگاه هاروارد این نوع سوگیری را بدین شکل تعریف می‌کند:” انتظار یک موفقیت شخصی که احتمال وقوع آن به طور نامناسبی بالاتر از احتمال عینی و موجه آن است.” لانگر در تحقیقات خود به این نتیجه رسید افرادی که اجازه انتخاب شماره خود در یک شرط‌بندی را داشتند؛ حاضر به پرداخت پول بیشتری برای خرید بلیت بودند.
مفاهیم ضمنی برای سرمایه‌گذاران
توان پنداری موجب می‌شود پرتفوی متنوعی نداشته باشید. سرمایه‌گذاران موقعیت‌های متمرکزی ایجاد می‌کنند. چراکه به سمت شرکت‌هایی جذب می‌شوند که فکر می‌کنند می‌توانند تا حدودی بر این شرکت‌ها کنترل داشته باشند. واقعیت این است که این کنترل توهمی بیش نیست و پرتفوی نامتنوع به آن‌ها صدمه می‌زند.
مالی رفتاری قسمت دوم شما را با رفتارهایی آشنا می‌کند که حتی فکر نمی‌کردید بتواند برایتان ضرر زا باشد. توجه داشته باشید که این مقاله در صورتی به شما کمک می‌کند که قسمت قبلی آن را نیز مطالعه کرده باشید. همچنین برای درک بهتر می‌توانید مقالاتی درباره کارکرد نهاد های مالی نیز مطالعه نمایید.
